مقدمه

  تجربه ساليان دراز مديران اجرايي كشور حكايت از آن دارد كه در اجراي عمليات عظيم پيمانكاري  مهمترين عاملي كه مي تواند به انتقال و ارتقاء فن آوري ملي منجر شود ، حمايت از ايجاد و تقويت شركتهاي پيمانكار[1] يا پيمانكار عمومي در كشور است . شركتهايي كه بتوانند اجراي يك طرح بزرگ را به طور كامل برعهده گيرند و همچنين در صورت لزوم به اجزاي قابل تفكيك تقسيم كرده و با انتخاب پيمانكاران فرعي(پیمانکاران جزء[2]) نسبت به خريد تجهيزات و نصب و راه اندازي آنها همت گمارند ، در ضمن بتوانند هماهنگي لازم را بين پيمانكاران فرعي ايجاد كنند وبا نظارت مهندسي و كنترل پروژه ، مسئوليت كيفيت كار و عملكرد مناسب طرح و زمانبندي و هزينه نهايي آن را نيز بپذيرند .

          ايجاد تحول اساسي در ساختار استراتژيك مديريت عالي تصميم گيري كشور ، علاوه بر تاسيس شركتهاي پيمانكاري توانمند ، اثرات و مزاياي ديگري نيز به همراه داشته كه از آن جمله مي توان به انتقال فنآوري مربوط به انجام پروژه ها اشاره كرد كه اين امر از جهات مختلف منشا كسب منافع ملي گرديده است . خوشبختانه طي چند سال اخير تلاش مضاعفي در همين راستا و به منظور تقويت شركتهاي پيمانكار جامع درجهت ارتقاء فنآوري ملي صورت گرفته است .

          با رشد روز افزون تكنولوژي همواره خطرات و ريسك هاي ناشي از كار نيز افزايش پيدا مي كند . كنترل اين خطرات نيازمند نوعي سيستم مديريتي است كه منجر به كاهش اين خطرات و حصول اطمينان از افزايش ايمني ، رفاه كاركنان و همچنين حفاظت از محيط زيست مي گردد .

          از آنجايي كه مديريت بهداشت ، ايمني و محيط زيست HSE[3]، از موارد كليدي و بسيار مهم در اجراي عمليات پيمانكاري  مي باشد . لذا لازم است تا با رعايت سطوح مختلف HSE در سازمان ها و پيمانكاران تحت پوشش ايشان نقش مهمي در كاهش ريسكها و خطرات كاري و در نتيجه آن ارتقاي سيستم مديريتي بهداشت ، ايمني و محيط زيست كشور ايفا نمود . اين در حالي است كه امروزه شركتهاي پيمانكار عمومي بين المللي ، مديريت اعمال شده HSE و چگونگي عملكرد در اين زمينه را به عنوان يكي از مهمترين شاخص [4]هاي بازاريابي جهاني مي دانند و همواره براي بهبود وضعيت مديريت  HSE موجود و ارتقاي آن مي كوشند تا آمار[5] و اطلاعات مديريت اعمال شده به مشتري (كارفرما) نشان دهد تا در بخش HSE ، سيستماتيك انديشيدن و عمل كردن هدف نهايي است.

         دنياي امروز دنياي رقابت است . نرخ سريع تحولات تكنولوژيك، تغيير در الگوهاي مصرف و نيازهاي بازار، بالا رفتن انتظارات جامعه و مسؤوليتهاي اجتماعي سازمانها،‌ عرصه رقابت را روز‏به‏روز تنگ‏تر مي‏نمايد. شرط بقاء در چنين محيطي برخورداري از مزيتهاي رقابتي در سازمان است.

        توجه به منابع انساني[6] به عنوان اصلي‏ترين سرمايه سازمان،  بهبود فرآيندهاي كاري در راستاي توليد و عمليات بهره‏‏ور و توجه به موضوعات زيست‏محيطي براي تحقق توسعه پايدار از مهمترين معيارهاي رقابت‏پذيري سازمانها به‏ شمار مي‏روند. از اين‏رو پرداختن به موضوعات ايمني، بهداشت و محيط‏ زيست به يكي از اولويتهاي كسب و كار در سازمانهاي امروزي تبديل شده است. در اين ميان بهره‏گيري از يك نگرش جامع و نظام‏مند به اين موضوعات اهميت بسياري دارد.سيستم مديريت بهداشت، ايمني و                محيط ‏زيست پاسخي به اين مهم است.كار در محيطهاي پيمانكاري به لحاظ تنوع كار، حضور گروههاي مختلف كاري و نیز عدم آشنايي كامل با محيط و شرايط كار، با پتانسیل بالای وقوع حوادث ایمنی، بهداشتی و زیست‏محیطی همراه است؛ از این‏رو پرداختن به موضوعات HSE در عمليات پيمانكاري اهميتي دو‏چندان مي‏یابد.

          كار در محيطهاي صنعتي همواره با پتانسيل وقوع حوادث مختلف همراه است. خطرات ايمني، بهداشتي و زيست ‏محيطي فراواني در محيط كار وجود دارند كه غفلت از وجود آنها و عدم  برنامه‏ريزي جهت مواجهه با آنها مي‏تواند عواقب جبران ‏ناپذيري به ‏دنبال داشته باشد.

در این پروژه در ابتدا به معرفی سیستم و علت اهمیت موضوع پرداخته شده است،در فصل دوم قسمت های مختلف سیستم HSE توضیح داده شده ، در فصل سوم نحوه ایجاد تغییرات مورد دلخواه برطبق سیستم HSE آورده شده است ،در فصل چهارم تعاریف و مدلهای مختلف فرهنگ سازی HSE آورده شده، در فصل پنجم به نحوه سازماندهی و تعریف مسئولیت های HSE پرداخته شده است،در فصل ششم نحوه مانیتور کردن سیستم HSE آورده شده، در فصل هفتم به نحوه ایجاد بهبود در استراتژی آورده شده است، در فصل هشتم تعاریف و نحوه ارزیابی ریسک آورده شده است، در فصل نهم نحوه استقرار کاربردی نظام HSE در مناقصه و قراردادها و نحوه ارزیابی پیمانکاران آورده شده است.

فصل اول

1-1)سیستم مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست پیمانکاران

هدف مديريت HSE پیمانکاران مبتنی بر ارائه نگرشى برای مديران سازمانها و پیمانکار در رابطه با ابزار و روش هايى مترکز است که بتوان  HSEرا در قالبى استراتژيک اداره کرد.فعاليتهايى که در عملیات پیمانکاری صورت مى پذيرند مخاطراتى را در بردارند که  مى توانند کارکنان و مردم عادى را در معرض صدمات[1] ایمنی و بهداشتی قرار داده وهمچنین میتوانند صدمات محيطى را بهمراه داشته باشند . بکارگيرى مؤثر موارد مطرح در HSE از دغدغه هاى عمده کسانى است که مسئوليت[2]  اداره قسمت هاى مختلف سازمانها و پیمانکاران را به عهده دارند.

در سال هاى اخير تعداد بيشترى از مردم بر اين امر واقف گرديده اند که سياره ما و ساکنان آن به شدت آسيب پذير بوده و صلح، رفاه و کيفيت بالاى زندگى را فقط  مى توان از طريق کاربرد مسئولانه منابع طبيعى و احترام به افراد و شيوه هاى زيستى آنها تأمين کرد. اکنون، مردم انتظار دارند که دولت ها و چهره هاى سرشناس امور، توسعه اقتصادى را به شيوة...